Okul Fobisi

Eğitim öğretim yılının açılmasıyla birlikte her yıl milyonlarca çocuk istekli bir şekilde okula gitmeye hazırlanırken, bazı çocuklarda ise bu durum korkuya neden olmaktadır. Okul, çocuğun aile bireylerinden ayrılıp yeni insanlarla bir araya geleceği ve kendi yaşıtlarıyla birlikte olacağı bir dönemin başlamasıdır.

Okul fobisi, yaşanılan yoğun kaygı ve korkuyla birlikte çocuğun okula gitme konusunda isteksiz davranması ve okula gitmeyi reddetmesidir. Okula yeni başlanılan sürecin dışında, ilerleyen dönemlerde de okul fobisi oluşabilir. Her yaştan çocukta ortaya çıkabilir. Genellikle belli bir kademeden diğerine geçiş evresinde, özellikle 5-6 yaş grubu ve 11-12 yaş grubunda daha sık görülür.

Okul Fobisi Nedenleri:

Okul fobisinin gelişmesini birçok neden tetikleyebilir. Okula karşı aşırı korkunun temeli ailenin tutum ve davranışlarından kaynaklanır. Genetik ve çevresel faktörlerin okul fobisi gelişmesinde etkisi vardır.Özellikle anaokulu ya da ilkokula başlayacak olan çocuklarda ayrılma anksiyetesi şeklinde gelişir. Çocuk; anne ya da bakım verenden (bakıcı, anneanne, babaanne vb. gibi) ayrılmak istemez.

Okul korkusu çocuğun ayrılık korkusuyla ilişkilidir. Aileye bağımlı yetişen çocuklarda sık görülür. Çocuğun aşırı koruyucu ebeveynler tarafında yetişiyor olması, yeterince çocuğa sorumluk verilmemesi ve yaşıtlarıyla ilişki kurmakta güçlük çekiyor olması okul fobisinin oluşmasında başlıca nedenler arasındadır.

Farklı bir ortam içerisine girmek, yeni insanlarla tanışmak gibi yeni deneyimlerle baş edebilme gücünün zayıf olması, okul fobisinin ortaya çıkmasına neden olur. Mükemmeliyetçi ebeveynlerin, çocuktan gerçekçi olmayan beklentiler içerisine girmesi strese yol açabilir ve okul korkusunun gelişmesini tetikleyebilir.

Ayrıca hastalık, boşanma, aile fertlerinden birisinin kaybı, istismar, şiddet ve kardeş doğumu gibi yaşanılan bazı problemler okul fobisinin gelişmesine neden olur. Yapılan araştırmalar okul fobisinin gelişmesindeki en önemli etkenin anne ve babanın ruhsal durumu olduğunu belirtmiştir.

Her ne kadar okul fobisinin ebeveynin tutum ve davranışlarından kaynaklandığını belirtsek de okul içerisinde yaşanan sorunlardan sonra da okul fobisi gelişebilir. Diğer çocuklar tarafından dışlanma, alay edilmeye maruz kalma, akran zorbalığı, duyarsız öğretmen, otoriter okul yönetimi, sınıf içerisinde sözlünün sık yapılması vb. gibi sorunlar okul fobisini tetikleyebilir.

Okul fobisi yaşayan çocuğun genel kişilik özellikleri uslu, uyumlu ve anneye bağımlı olmasıdır. Ev ortamı dışında kendini güvende hissedemeyen çocuk, okulu tehdit gibi algılayabilir. Okulla ilgili yaşadığı yoğun kaygıdan, kendini güvende hissedemez. İletişim becerisi zayıftır. Ebeveynlerin öğretmenlerle ve okul yönetimiyle işbirliği içerisinde olması çocuğun bu korkusunu aşabilmesi için önemlidir.

Çocuklardaki Belirtiler:

Çocuklarda sıklıkla pazar akşamından itibaren ya da pazartesi sabahı başlayan bazı fiziksel belirtiler ortaya çıkar. Okul saati yaklaştığı zamanlarda artan belirtiler şöyledir.

*Nedensiz ağlamalar

*Baş ağrısı

*Karın ağrısı

*Bulantı- kusma

*Uykuda bozulmalar

*Okulla ilgili sorumluluklardan kaçınma

*Okula karşı isteksizlik

*İştah kaybı

*Sinirlilik

Okul Fobisinin Tedavisi:

Çocuğun okul ortamından kısa veya uzun dönemde uzak kalması akademik ve sosyal gelişimini olumsuz etkiler. Tedavideki temel amaç çocuğu ruhsal açıdan değerlendirip en kısa sürede okula geri dönmesini sağlamaktır. Okul fobisinin altında yatan nedenleri belirleyip değerlendirme yapmak önemlidir. Aile bireyleri ve öğretmenlerle iletişim içerisinde olmak gerekir.

Okul reddi ayrılma anksiyetesi bozukluğu, yaygın anksiyete bozukluğu, sosyal fobi, özgül fobi ve anksiyete ile görülen uyum bozukluğu vb. gibi birçok ruhsal bozukluğun belirtisi olarak ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca yapılan klinik çalışmalar okul reddi yaşayan çocukların ruhsal yardıma gereksinim duyma olasılıklarının yüksek olduğunu göstermiştir. Bu nedenle çocuğu okul reddi yaşayan aile bireylerinin bu sorunun üstesinden gelebilmek için psikolojik destek alması gereklidir.

Okul Fobisi İçin Ailelere Tavsiyeler:

Çocuğunuzun korkularını ve yaşadığı kaygıları birlikte konuşun ve anlamaya çalışın. Hiçbir şey yokmuş gibi davranmaktan ve bu tarz cümleler kurmaktan kaçının.

Okula gitmesi konusunda tutarlı davranın. Bedenen ve sözlerinizle tutarlı olduğunuzu gösterin.

Çocuğunuza karşı aşırı koruyucu davranmaktan kaçının. Bu davranışlarınız çocuğunuzun özgüveninin gelişmesini engelleyecektir.

Öğretmenlerle işbirliği içerisinde olun. Bu süreçte çocuğu zorlayıcı durumlara karşı daha duyarlı olmalarını belirtin.

Okulda acil bir durum olduğu zaman kimlerle iletişime geçebileceği hakkında çocuğunuzu bilgilendirin.

Okulunuzun rehberlik servisiyle iletişimde olun.

Okul ile ilgili olumlu kazanımları çocuğunuzla paylaşın. Özellikle okula yeni başlayacak çocuklar için bu paylaşımlar, okul ortamına alışmasına destek olacaktır.

Psikolog Funda Buharalı