Ayrılık Psikolojisi

Ayrılık psikolojisi nedir?

İlişkilere başlarken amaç mutlu ve güvende hissetmektir. Yeni başlayan bir ilişkide heyecan, geleceğe dair umutlar, hayaller ve beklentiler çok yüksektir. Her ilişkinin dinamiği farklıdır. Aşk iki kişi arasındaki nasıl güçlü bir duygu ise, ayrılık da aşkın içinde bir o kadar korku kaynağıdır.

Ve ne yazık ki bazı ilişkiler son bulur. Nedeni her ne olursa olsun ayrılık sonrası sancılı bir dönemdir. Biten bir ilişkinin ardından hüzün, hayal kırıklığı, öfke, kaygı, korku, kıskançlık, suçlama ve suçluluk gibi duygular hissedilebilir. Sanki yaşanılan o negatif duygular sonsuza kadar sürecekmiş gibi gelir. Bu duyguların ayrı ayrı ya da hepsinin bir arada yaşanması doğaldır. Sevilen kişinin önem derecesine göre duyguların yoğunluğu değişkenlik gösterir. Ancak zamanla hissedilen bu duyguların yoğunluğu azalır.

Her birey hayatının belli bir döneminde ayrılığı deneyimlemiştir. Ayrılık süreci birçok kişi için travmatik bir deneyimdir. Romantik ilişkininin bitmesiyle beraber alışkanlıklar ve rutinler değişime uğrar. Ayrılığın ardından birey kaybıyla yüzleştiği noktada kendini yalnız ve terk edilmiş hissedebilir. Bununla beraber suçluluk, öfke ve kaygı gibi duygular gelişebilir. Her bireyin ayrılığın ardından tepkisi bireysel ve kendine özgüdür. Ayrılık ya da boşanma bir vazgeçiş, ilişkinin sonlanması aynı zamanda sevilen birisinin kaybı olduğu için tıpkı yas sürecindeki gibi inkar, öfke, pazarlık, depresyon ve kabullenme gibi evrelerden geçilebilir. Fakat burada önemli olan nokta, yaşanan bu negatif duyguların belli bir süre devam edip ardından bitmesidir.

Bireysel farklılıklardan ötürü bu aşamalar farklı zamanlarda ve sıralarda yaşanabilir. İnkar evresi, ilişkinin sonlandığını kabul edememe durumudur. Şok, panik ve kafa karışıklığı hakimdir. “ Bu yaşananlar gerçek olamaz” düşüncesi vardır. Kızgınlık evresinde; eski partnere olan öfke ortaya çıkmaya başlar. Kişi, yaşadıklarını hak etmediğini düşünür. “Neden ben?” düşüncesi vardır. Üçüncü evre pazarlık evresidir. İlişkiye geri dönebilmek için neleri değiştirebilirim gibi yaşananları telafi etme düşüncesi vardır. Dördüncü evre depresyondur. Bu evrede çöküş vardır. Yorgunluk, çaresizlik ve umutsuzluk hissi gelir. Ağlama krizleri, uyku ve beslenme problemleri gözlenebilir. Depresif semptomlar görülür. Ve son evre kabullenmedir. Ayrılığın etkileri ve yeni koşulları kabullenme durumudur. Ayrılığın ardından zaman zaman acının da yaşandığı fakat bununla yaşama devam edebildiği bir dönemdir. Tüm bu evrelerin ardından kabullenme evresine ulaşmak ayrılıktan muzdarip olan biri için zor gibi gözükse de imkansız değildir. Ayrılık deneyiminin ardından dayanıklılığın artması, içgörü kazanılması ve kişinin kendini yeniden keşfetmesi mümkündür.

Bir ilişkinin bitmesinin ardından bireyin özgüveni sarsılmış olabilir. İlişkinin bitme nedeniyle ilgili kendi davranışlarını suçlu tutabilir. Öz değeriyle ilgili şüphe duyabilir. Örneğin, bir ihanet sonucu biten bir ilişkide kişi kendini yetersiz ve sevilmez olarak hissedebilir. O nedenle bazı ayrılıklar kişinin kendilik algısında bozulmalara ve özgüveninde sarsılmalara yol açabilir.

Ayrılık süreci yoğun stres ve üzüntüyü beraberinde getirir. Yalnızlık korkusu, hayata bundan sonra nasıl devam edeceğim endişesi ve geleceğe yönelik umutsuzluklar kişinin bir takım kaygılar yaşamasına sebep olabilir. Stresin yanı sıra uyku ve yeme bozuklukları, kalp çarpıntısı, yalnızlık, sosyal çekilme ve depresyon gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ayrılık sonrası yaşanan fiziksel rahatsızlıkların en büyük sebebi artan stres hormonlarıdır. Strese bağlı kalp krizi, felç, iştah kaybı, vücuttaki iltihaplanmanın artması ve bağışıklığın düşmesi gözlenebilir. Özellikle ayrılık sonrasında depresyon riski yüksektir. Depresyon kişinin günlük işlevlerini yerine getirmesini zorlaştırır ve kendini değersiz hissetmesine neden olur.

Ayrılık Sonrası Rahatlayabilmek İçin Öneriler:

*Her şeyden önce yaşadıklarınızı bir kenara bırakarak ilişkinizin bittiğini kabullenmeye odaklanın. Eski partnerinizle aranıza mesafe koymaya çalışın. Onu hatırlatacak resim, hediye ve duygusal hatırlatıcılardan uzak durun.
*Ayrılığın ardından hissettiğiniz bütün duyguları yaşayabilmek için kendinize izin verin. Bütün duyguları yaşayıp yol almak iyileşmenize fayda sağlayacaktır.
*Kendinize bu süreçte zaman tanıyın. Yeniden toparlanmak biraz zaman alacaktır. Sabırlı olmanız önemlidir. Bu süreçte hemen yeni bir ilişkiye başlamak ya da hayatınızı etkileyecek önemli kararlar vermek, sonradan pişmanlık duymanıza neden olabilir.
*Rutinlerinize devam etmeye çalışın. Ayrılığın ardından rutinleri devam ettirmekte güçlük çekseniz bile yapmaya devam edin.
*Size iyi gelebilecek aktivitelerle ve sporla ilgilenmeye çalışın. Dikkatinizi size iyi gelecek egzersizlere yöneltmek kendinizi güçlü hissetmenizi sağlayacaktır.
*Sağlığınıza önem vermeye gayret gösterin. Yaşadığınız ayrılık stresi beslenme ve uyku düzeninizi negatif etkileyebilir. Yeterince sağlıklı beslenme ve dinlenme size iyi gelecektir.
*Tek başına üstesinden gelmeye çalışmayın çevrenizden duygusal destek alın. Size iyi gelen arkadaşlarınızla ya da yakınlarınızla duygu ve düşünce paylaşımı yapabilirsiniz.

Ayrılık Sürecinde Ne Zaman Bir Terapiste Başvurulur?

Ayrılık sebebi her ne olursa olsun zor bir süreçtir. Çünkü hayatınız bir anda değişmiş olabilir, umutlarınız ve hayalleriniz yarım kalmış olabilir. Kendinizi yalnız ve çaresiz hissediyor olabilirsiniz Bu süreçte yakın çevrenizden yeterince sosyal destek alamadığınızı düşünüyor ve günlük yaşamda zorluk yaşamaya başladıysanız, yaşadığınız duygusal durumlarla baş etmekte zorluk yaşıyorsanız, ayrılık sürecinde partnerinizle iletişim kurmakta güçlük çekiyorsanız, ayrılık sonrası çocuklarınızın ruh sağlığıyla ilgili endişe duyuyorsanız ve hayatınızdaki bu değişim sizi bunaltmaya başladıysa psikolojik destek almanız bu süreçle baş etmenize yardımcı olacaktır.

Ayrılık sürecinde bireyin ihtiyaçlarına göre psikoterapi seansları oluşturulur. Terapide; benlik saygınızı güçlendirmeye yönelik çalışmalar yapılır. Bireyin fiziksel ve duygusal refahının artırılmasına odaklanılır. Kişisel hedeflerin belirlenmesi üzerine durulur. Eski partnerinizden çocuklarınız varsa ayrılık sonrası görüşebilmek ve saygılı bir ilişki sürdürebilmek için etkili iletişim becerilerinin geliştirilmesi üzerine destek sağlanır. Stres, yalnızlık ve kaygı gibi duygularla baş edebilme mekanizmalarının güçlenmesi üzerine çalışılır. Dayanıklılığın artırılması ve kişinin kendini yeniden keşfedebilmesi için psikolojik destek sağlanır.

Psikolog Funda Buharalı.

Psikiyatri ve Psikoterapi Merkezi Antalya.