Anne Gibi Anne, Baba Gibi Baba Olmak

Günümüzün hızla değişen sosyokültürel yapısı anne-baba rollerinde büyük çelişkiler yaratmaktadır. Sağlıklı çocuk gelişimi annenin anne gibi, babanın baba gibi olmasına bağlıdır. Şefkat ve sevgiyi ifade eden anne ile koruyuculuk ve otoriteyi temsil eden baba figürü sağlıklı aile yapısında korunmalıdır. Burada ataerkil, aşırı tutucu, astığım astık, kestiğim kestik, şiddet ve cezanın uygulandığı bir yapıdan bahsetmiyoruz.

Otorite, aile kurallarını oluşturmak ve konulmuş kuralların uygulanmasını sağlayarak, bütünlüğü korumaktır. Otorite, diktatörce ve baskı amacıyla kullanılmamalıdır. Tüm aile üyeleri otorite sahibini benimsemeli ve kuralları içselleştirmiş olmalıdır. Aksi durumda geçimsizlik doğar.

Anneler, doğanın dişilere verdiği özelliklerden dolayı sevgi ve şefkatin temsilcisidir. Bu sebeple anne, evde bir denge unsurudur. Günümüz şartlarında bu yapı pasiflik gibi algılanabilmektedir. Toplumsal baskı ve çalışan annelerin ekonomik özgürlüklerinin de etkisiyle baba rolü anneye geçebilmektedir. Fakat genetik özellikler olarak yüzbinlerce yıl içinde edindiğimiz bilinçdışı yapılar, otoriteyi erkeklere vermiştir. O evde baskın karakter ve otorite sahibi anne bile olsa, erkeğin rolü hiçbir zaman yadsınamaz. Örneğin, eve gelmekte geç kalan genç bir kız öncelikle babasının gelip gelmediğini soracaktır. Otorite annede ise, kız ile annenin didişmesi, sertleşmesi çok daha kolaydır. Kızıyla restleşen anne otoriteyi bozmamak için daha da sertleşecek, belki de şiddet uygulayacaktır. Burada ne otorite sağlanmış, ne de anne mutlu olmuştur. Sevgi ve şefkate programlanmış anne tersini yaparak içsel çatışma yaşamıştır.

İdeal olan babanın sevecenlik ve koruyuculukla karışık otoritesini koruması, anneninse babayla bütünlük içinde, sevgi ve şefkatli yapısıyla denge unsuru olmasıdır.

Tekrar ele alırsak, burada bahsedilen erkeğin baskın, güçlü, hak sahibi, despot, diktatör, cezalandırıcı, annenin ise zayıf, pasif, ezilen, ikinci planda olduğu bir durum değildir. Önemli olan kadınlık ve erkeklik yani annelik ve babalık rollerinin doğru algılanmasıdır.

Babalık modelini biraz daha açarsak, günümüzde “arkadaş gibi baba” modeli doğmuştur. Çocuklarımla yeteri kadar ilgilenemiyorum ama onlarla arkadaş gibiyim diyen pek çok babayı görmüşsünüzdür. Bu yaklaşım anneler için de geçerlidir. Bir anne ve baba öncelikle çocuğun arkadaşı değil anne-babası olmalıdır. Asıl ebeveynlik, çocuğa arkadaşlık yapmak değil, onun çevresiyle arkadaşlık kurabilmesini sağlamak, ona bu ortamı hazırlamaktır.

Çocuk, babayı baba gibi hissettiğinde huzur ve güven duyarak rahatlar. Hiçbir öğretiye dayanmadan, istisnasız tüm çocuklar “benim babam, senin babanı döver” tartışması yapar, bununla övünürler. Baba ilgisinden ve sevgisinden uzak büyüyen çocukların hayatta zorlandıklarını, kendilerine bir yön çizemediklerini psikiyatri pratiğinde sıklıkla görüyoruz. Özellikle ergenlerin alkol ve madde kötüye kullanımında, baba otoritesinin zayıflığı bariz ortadadır. Özgüven eksikliği, güçsüzlük, dirayetsizlik, kararsızlık, güçlükler karşısında kolay yılma gibi birçok psikolojik sorun, baba yokluğunda veya babası olduğu halde baba duygusu verilememiş çocuklarda çok sıktır.

Babalar, kız çocukları için de hayati derecede önemlidir. Babanın vereceği güven ve çocuğun zayıf yanlarının desteklenmesi başka kimse tarafından sağlanamaz. Kızının saçlarını okşayan bir baba, kızını dizinde yatıran bir baba, o anda kızı için büyük mutluluk kaynağıdır. Baba yokluğunda, kızlar hep bir sığınma ihtiyacı yaşarlar. Bu da ne olduğu bir türlü hissedilemeyen doyumsuzluk, huzursuzluk, hırçınlık hisleriyle açığa çıkar.

Anne-babalığın içgüdüsel öğeleri olmakla birlikte iyi anne baba olmak eğitimle sağlanabilir. Antalya Psikiyatri ve Antalya Psikoterapi merkezi olarak ebeveyn eğitimine özel önem veriyoruz. Bu amaçla Antalya’ daki kliniğimizde 0-11 yaş çocuğu olan anne-babalar için ebeveyn eğitimi programına başladık. Ayrıntılı bilgiyi 3114433 numaralı telefonumuzdan alabilirsiniz.

Ülkemizin geleceği ruhsal yönden sağlam çocuklar yetiştirecek anne-babaların elindedir.

Antalya Psikiyatri ve Antalya Psikoterapi, Psikiyatri Uzmanı E. Filiz Uluhan.