Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir

Ruhsal hastalıkların tedavisinde en etkili ve en sık kullanılan terapi yöntemlerinden biri kognitif (bilişsel) davranışçı terapidir.

1960’ ların başında Aaron Beck tarafından geliştirilen bir psikoterapi türü olan bilişsel (kognitif) terapi, bugün hemen hemen tüm psikiyatrist ve psikoterapistlerce bilişsel davranışçı terapi ismiyle anılmaktadır.

Bilişsel terapi, Beck tarafından depresyon tedavisi için tasarlanmış ve yapılandırılmış, şimdiki zamana odaklı, mevcut sorunları çözmeye yönelik, işlevsiz düşünce ve davranışları değiştirmeye hedefleyen bir psikoterapi yöntemi olmakla birlikte, günümüzde bir çok ruhsal hastalık ve psikolojik sorunda kullanılmaktadır.

Bireylerin inanç ve davranış biçimlerini baz alan bilişsel terapi, bilişsel yapıda düzenlemelere giderek duygusal ve davranışsal değişimi hedefler.

Hemen her yaş ve farklı kültür gruplarına hitap edebilen bilişsel davranışçı terapi, bireysel psikoterapi yanında grup, çift ve aile terapilerinde de kullanılabilir.

İşlevsiz inanç ve düşünceler, duygu durum ve davranışlarımızı olumsuz etkileyerek psikolojik bozukluklara zemin hazırlarlar. Hastaların, kendileriyle, diğer insanlarla ve dış dünyayla ilgili temel inançlarını derin bir biliş düzeyinde inceleyen bilişsel davranışçı terapistler, işlevsiz inançları değiştirmeye çalışırlar.

500’ ün üzerinde bilimsel çalışmayla etkinlik ve güvenilirliği kanıtlanmış olan bilişsel davranışçı terapi, majör depresif bozukluk, yaşlılık depresyonu, yaygın anksiyete bozukluğu, yaşlılık anksiyetesi, panik bozukluk, agorafobi, sosyal fobi, obsesif kompulsif bozukluk (OKB), davranım bozukluğu, madde kullanımı, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), hastalık hastalığı, vücut dismorfik bozukluğu, yeme bozuklukları (bulimia gibi), kişilik bozuklukları, bipolar bozukluk ve şizofreni gibi psikiyatrik rahatsızlıklarda kullanılmaktadır.

Çift sorunları, aile sorunları, patolojik kumar alışkanlığı, öfke ve düşmanlık, komplike yas gibi psikolojik sorun ve iletişim-ilişki problemleri, migren, fibromiyalji, kulak çınlaması, kronik yorgunluk sendromu, irritabl barsak sendromu gibi psikolojik ağırlıklı fiziksel hastalıklar, uyku bozuklukları ve erektil fonksiyon bozukluğu, vajinismus, erken boşalma gibi cinsel işlev bozukluklarında da bilişsel davranışçı terapi etkin bir tedavi yöntemidir.

1977 yılında depresif hastalarda yapılan bilimsel bir çalışmada antidepresan bir ilaç olan imipramin ile bilişsel terapi karşılaştırılmış, bilişsel terapinin imipramin kadar etkili olduğu gözlenmiştir. Bunun üzerine bilişsel terapi tedavisi kılavuzları yayınlanmış ve psikiyatride güvenle kullanılır olmuştur.

Bilişsel davranışçı terapi aşağıdaki temel ilkeler doğrultusunda yapılır.

1)Hastanın sorunları ortaya konur ve bilişsel açıdan tasarlanır.

Örneğin; Mevcut düşünce: Başarısız biriyim, asla mutlu ve başarılı olamayacağım, durumumlailgili elimden bir şey gelmez. Kişi bu düşüncelerle sosyal izolasyona girmiş, yardım istemekten kaçınmakta, hayatta boşa kürek çektiğini hissetmektedir.

Tetikleyici faktörler: Birey yeni evlenmiş, tayin oldukları yeni şehirde, yeni bir hayat kurmaktadır.

Olayları yorumlama biçimi: Kişi başarılarını şansa bağlamakta, güçlü yanlarını görmezden gelip, zayıf yanlarını öne çıkarmakta, zayıflığını gerçek kendiliği olarak görmektedir.

2)Kognitif (bilişsel) davranışçı terapide hemen tüm psikoterapi yöntemlerinde olduğu gibi yakınlık, empati, özen, gerçek saygı ve yetkinliğe dayalı sağlam bir terapötik anlaşma kurulmuş olmalıdır. Danışanın anlaşıldığını hissetmesi ve terapi ile ilgili olumlu düşünmesi tedavinin başarısı için şarttır.

3)Bilişsel davranışçı terapi, danışan ile terapist arasında bir ekip çalışması olarak yürüyecektir. Seanslarda çalışılacak konular, hangi sıklıkta terapi alınacağı, terapi ödevleri birlikte kararlaştırılacaktır. Başlangıçta terapist daha aktif olsa da zaman içinde danışan da aktif hale gelecektir.

4)Bilişsel davranışçı terapi, amaca dönük ve sorun odaklıdır. Terapistiniz sizden sorunlarınızı tek tek belirtmenizi ve amaçlarınızı belirlemenizi isteyecektir. Bu sırada düşüncelerinizdeki bozulmalar, amacına zıt düşen düşünceler de açığa çıkacaktır.

5)Bilişsel davranışçı terapide psikiyatrik tanıya bağlı kalmaksızın ''şimdi ve burada’’ ya odaklanılır. Danışanın kendisini iyi hissetmesini sağlamak ve yaşantısını iyileştirmek terapistin hedefidir.

6)Bilişsel davranışçı terapi bir eğitimdir. Bilişsel model hakkında eğitim olarak düşüncelerinizin duygu ve davranışlarınızı nasıl etkilediğini öğreneceksiniz. Sonuçta danışan olarak kendi terapistiniz olacaksınız.

7)Bilişsel davranışçı terapi süresi sınırlı bir psikoterapi yöntemidir. Depresyon ve anksiyete tedavisinde 6-14 seans çoğu kez yeterlidir. Terapiye inanan, açık sözlü bir hasta bu süre içinde mevcut bulgularından kurtulur, rahatsızlığı hafifler, en fazla baskı yapan sorunlarını çözer, hastalığın nüks etmesini önleyici becerileri edinir. Tedavi sona erdikten sonra 1 yıl boyunca her 3 ayda bir destekleyici seanslar çok etkili olacaktır.

8)Bilişsel davranış terapisinde duygu durumu kontrolü, geçirilen haftayı gözden geçirme, yeni gündem belirleme, ödevleri inceleme, gündemdeki sorunları tartışma, yeni ödev belirleme ve geri bildirim alma dan oluşan yapılandırılmış bir süreç işler.

9)Bilişsel davranış terapisinde otomatik düşünce ve bilinçdışı inançlarınızı görür, değerlendirir, onlara yanıt vermeyi öğrenirsiniz. Bu sayede yeni bir bakış açısı yakalayacaksınız. İşlevsiz otomatik düşüncelerin geçersizliğine doğrudan karşı çıkmak ve bunun gerçek dışılığına sizi ikna etmeye çalışmak yerine işbirliği yaparak kanıtları görmenizi sağlamak terapist olarak asıl hedefimizdir.

10)Bilişsel davranış terapisinde düşünceyi, duygu durumunu ve davranışı değiştirmek için Sokratik sorgulama, güdümlü keşif, sorun çözme ve davranışsal yöntemler gibi teknikler kullanılır. Standart uygulamalarımız olmakla birlikte hastadaki bozukluğa bağlı spesifik çalışmalar yapılacaktır. Örneğin, panik bozuklukta bedensel ve zihinsel algılamaların yanlış yorumlanması, anoreksiyada kişisel değer ve zihinsel algılamaların yanlış yorumlanması, anoreksiyada kişisel değer ve kontrol hakkındaki inançlar, madde kullanımında kişinin kendiliği hakkındaki olumsuz inançları terapide özellikle ele alınacaktır.

Psikiyatri tedavi kılavuzlarında etkili bir tedavi yöntemi olarak yerini alan bilişsel davranışçı terapiyi Antalya psikiyatri ve psikoterapi merkezi olarak biz de tercih ediyoruz. Profesyonel, deneyimli ve bilimsel psikoterapi uygulamaları için Antalya psikiyatri ve psikoterapi merkezi hizmetinizdedir.